CHỨNG KHOÁN CHƯA LƯU KÝ LÀ GÌ?

Bên cạnh chứng khoán đã lưu ký thì chứng khoán chưa lưu ký cũng được nhiều người quan tâm đến. Chứng khoán chưa lưu ký được tồn tại dưới dạng giấy chứng nhận sở hữu cổ phần hay sổ cổ đông. Để tìm hiểu thêm về Chứng khoán chưa lưu ký là gì? Mời các bạn cùng tham khảo bài viết dưới đây!

Lưu ký chứng khoán là gì?

Trước tiên, chúng ta cần tìm hiểu về hoạt động Lưu ký. Lưu ký là một từ có nguồn gốc từ tiếng Anh – Depository. Trong đó, Lưu chính là lưu giữ, còn ký là ký gửi. Lưu ký được hiểu là việc ký gửi một tài sản hay hàng hóa cho một tổ chức hoặc cá nhân chuyên làm công việc lưu giữ và phải trả phí.

Như vậy thông qua đó, lưu ký chứng khoán được hiểu là hoạt động mà các doanh nghiệp đại chúng ký gửi số chứng khoán của họ cho một tổ chức để được lưu giữ. Ở Việt Nam, các tổ chức đó bao gồm Trung tâm Lưu ký Chứng khoán (VSD) và Thành viên lưu ký chứng khoán (các công ty chứng khoán và các ngân hàng thương mại được cấp phép). Đại diện đứng ra ký gửi chính là Hội đồng quản trị của công ty đại chúng. Để được lưu ký thì công ty đại chúng phải có mã chứng khoán đang được VSD quản lý và phải tiến hành thủ tục với Trung tâm.

Chứng khoán lưu ký là chứng khoán có thể thực hiện các giao dịch trên thị trường chứng khoán.

Xem thêm: Lưu ký chứng khoán

Chứng khoán chưa lưu ký

Sổ cổ đông là gì?

Để hiểu được khái niệm chứng khoán chưa lưu ký, chúng ta cần nắm rõ về giấy chứng nhận sở hữu cổ phần.

Giấy chứng nhận sở hữu cổ phần hay còn gọi là Sổ cổ đông. Thực tế, đây là một giấy tờ do công ty cổ phần tạo ra để chứng nhận phần vốn góp của các cổ đông cấu thành nên vốn điều lệ của công ty. Đồng thời, theo thời gian thì việc mua bán chuyển nhượng cũng khiến cho danh sách và số lượng cổ đông thay đổi.

Theo quy định, khi công ty cổ phần chưa phải là công ty đại chúng thì việc mua bán trao đổi quyền sở hữu cổ phần sẽ do Hội đồng quản trị của công ty đó quản lý và phải có báo cáo cho Sở Kế hoạch Đầu tư.

Cách thức mua bán trong thời kỳ này khá đơn giản. Hai bên mua/bán chỉ cần gặp nhau trực tiếp, sau đó tiến hành thỏa thuận về giá chuyển nhượng và phương thức thanh toán. Nếu hợp lý thì thực hiện ký kết Hợp đồng chuyển nhượng cổ phần. Cuối cùng, 2 bên cùng ra Công ty cổ phần đó để Hội đồng Quản trị chứng nhận việc sang nhượng số cổ phần đó.

Chứng khoán chưa lưu ký là gì?

Như vậy, chứng khoán chưa lưu ký được hiểu là loại chứng khoán vẫn đang tồn tại dưới dạng sổ cổ đông hoặc Giấy chứng nhận sở hữu cổ phần.

Trường hợp các Công ty Cổ phần chưa phải Đại chúng hoặc đã là Đại chúng nhưng chưa đăng ký lưu ký với Trung tâm lưu ký Chứng khoán Việt Nam thì vẫn giao dịch mua bán được. Tất cả mọi quyền lợi như cổ tức tiền mặt, đại hội cổ đông sẽ được thực hiện qua Công ty cổ phần đó hết.

Ngược lại, nếu đó là các Công ty Đại chúng đã đăng ký lưu ký với Trung tâm và cũng đã có mã chứng khoán thì nếu cầm sổ cổ đông như vậy chắc chắn là không mua bán được. Khi đó, bạn muốn bán được sổ cổ phiếu đó cần phải mở tài khoản tại một Công ty Chứng khoán. Tiếp theo, bạn gửi Giấy chứng nhận đó cho Công ty Chứng khoán nhằm thực hiện chuyển tiếp lên VSD để được lưu ký, niêm yết lên sàn và giao dịch như chúng ta vẫn thấy hàng ngày.

Tại sao phải thực hiện lưu ký chứng khoán?

Khi giao dịch trên thị trường chứng khoán, lưu ký chứng khoán là hoạt động rất cần thiết cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư. Dưới đây là một số lý do phải lưu ký chứng khoán:

Lưu ký là điều kiện tiên quyết để Sở giao dịch chứng khoán cho phép giao dịch mua bán trên thị trường.
Giúp tiết kiệm các chi phí bảo quản, cất trữ và chi phí in ấn cho các chứng chỉ chứng khoán.
Tránh được tình trạng chứng khoán bị hư hỏng, thất lạc hay mất cắp.
Gia tăng chỉ số vòng quay vốn đối với nhà đầu tư nói riêng và trên thị trường nói chung. Đồng thời qua đó còn đảm bảo được tính thanh khoản.
Nâng cao an toàn, uy tín cho các đối tượng tham gia. Giảm thiểu được các rủi ro hoạt động từ thị trường.
Các giao dịch gửi hoặc rút chuyển nhượng, hạch toán, … Đều có thể thực hiện được trên điện thoại hoặc máy tính vô cùng tiện lợi.

Có thể bạn quan tâm: Thanh khoản chứng khoán là gì?

Phân biệt chứng khoán lưu ký và chứng khoán chưa lưu ký

Chứng khoán đã lưu ký là loại chứng khoán đang tồn tại dưới dạng dữ liệu điện tử được tích hợp vào các tài khoản đầu tư chứng khoán. Việc này dựa trên cơ sở các thông tin của khách hàng đăng ký tại trung tâm VSD hay tại Thành viên lưu ký. Hiện nay, loại chứng khoán này đang lưu hành trên sàn (HOSE, HNX hoặc UPCOM). Các nhà đầu tư giao dịch hằng ngày thông qua các tài khoản chứng khoán được mở tại các công ty chứng khoán.

Để có thể mua/bán các chứng khoán đã được lưu ký, nhà đầu tư cần thực hiện các quy định về giao dịch thông qua Sở giao dịch chứng khoán.

Lưu ý:

Chứng khoán đã lưu ký + Chứng khoán chưa được lưu ký = Tổng lượng chứng khoán đang niêm yết

Cùng là chứng khoán nhưng chứng khoán đã lưu ký và chưa lưu ký có một số đặc điểm phân biệt rõ rệt. Về cơ bản, hai loại chứng khoán này chỉ khác nhau về hình thức sở hữu. Có nghĩa là:

Chứng khoán chưa lưu ký: Được ghi nhận dưới dạng Sổ cổ đông/Giấy chứng nhận sở hữu chứng khoán. Khi làm thủ tục chuyển nhượng, nhà đầu tư cần đem theo chứng minh nhân dân và sổ cổ đông.
Chứng khoán đã lưu ký: Được ghi nhận trên tài khoản chứng khoán đã được đăng ký. Khi làm thủ tục chuyển nhượng, người bán chỉ cần đem theo chứng minh nhân dân là được.

Hướng dẫn thực hiện lưu ký chứng khoán

Lưu ký chứng khoán là quá trình tạo ra hàng hóa cho thị trường chứng khoán thứ cấp và góp phần tạo nên tính nhất quán trong thị trường. Bởi chúng được quản lý bởi cơ quan quản lý nhà nước.

Hiện nay, tất cả các nhà đầu tư trong và ngoài nước đều có thể thực hiện lưu ký chứng khoán tại các công ty chứng khoán. Để được trao đổi mua bán chứng khoán lưu ký, bạn có thể thực hiện theo các bước dưới đây:

Bước 1: Nhận sổ cổ đông từ công ty, bạn có thể liên hệ trực tiếp hoặc qua công ty chứng khoán được ủy quyền. Cần lưu ý mang theo CMND/CCCD để xác nhận.
Bước 2: Mở tài khoản chứng khoán tại các công ty chứng khoán. Tại đây, bạn chỉ cần cung cấp hồ sơ/giấy tờ chứng minh quyền sở hữu chứng khoán của bạn cùng với các giấy tờ cá nhân khác cho nhân viên hỗ trợ.
Bước 3: Sau khoảng 7 đến 10 ngày làm việc, bạn sẽ nhận được chứng từ ghi có hiệu lực từ VSD, Thành viên lưu ký sẽ hạch toán ghi tăng số chứng khoán tương ứng của bạn vào hệ thống. Hệ thống sẽ tự động gửi tin nhắn SMS thông báo cho bạn kết quả.
Bước 4: Bạn có thể thực hiện mua bán, cầm cố tài sản đầu tư của mình thông qua sàn giao dịch một cách nhanh chóng, an toàn.

Chứng khoán chưa lưu ký có giao dịch được không?

Chứng khoán chưa lưu ký là các giấy tờ/sổ sách chứng minh quyền sở hữu cổ phần của khách hàng. Chính vì thế để giao dịch được, bạn cần thực hiện chuyển nhượng các giấy tờ này theo hai trường hợp sau:

Trường hợp công ty đó chưa đăng ký lưu ký với VSD hay chưa phải là công ty đại chúng. Lúc này, bạn vẫn có thể thực hiện trao đổi, mua bán cổ phần chưa lên sàn được thông qua chính công ty này. Ngoài ra, giống như chứng khoán lưu ký, bạn sẽ được hưởng các quyền lợi như cổ tức hay quyền tham dự đại hội cổ đông.
Trường hợp công ty đó đã đăng ký lưu ký với VSD và đã có mã chứng khoán. Khi đó, khách hàng sẽ không thể tự mua bán với nhau thông qua sổ cổ đông hay giấy tờ chứng minh quyền sở hữu cổ phần được. Lúc này, bắt buộc bạn phải thực hiện lưu ký số cổ phần đó để chuyển giấy tờ sang trạng thái chứng khoán đã lưu ký mới có thể giao dịch trên sàn chứng khoán.

Phí lưu ký chứng khoán

Thông thường, chứng khoán đã lưu ký do công ty chứng khoán quản lý trực tiếp trên cơ sở sự giám sát liên tục của trung tâm lưu ký. Chính vì vậy sẽ phát sinh khoản phí để trung tâm quản lý số chứng khoán này. Đây được gọi là phí lưu ký chứng khoán. Dưới đây là là một số đặc điểm đặc điểm về phí lưu ký:

Đây là phí do trung tâm lưu ký thu thông qua các công ty chứng khoán.
Phí lưu ký chỉ thu trên số cổ phần hoặc trái phiếu đã lưu ký. Nếu bạn có rất nhiều chứng khoán mà chưa có nhu cần bán (như cổ đông lớn, cổ đông chiến lược, cổ đông nhà nước, cổ đông nội bộ gắn bó lâu dài với công ty) thì không cần phải lưu ký.
Phí lưu ký thực chất là phí để bảo hiểm tài sản. Đối với các cổ đông nhỏ lẻ đại chúng thì đây là 1 khoản phí phải trả để trung tâm rà soát kiểm tra các Công ty chứng khoán hàng ngày xem rằng họ đã quản lý đúng chưa.
Phí lưu ký là một khoản phí phụ trong hệ thống các loại phí và thuế khi đầu tư chứng khoán, về cơ bản là khá thấp. Chỉ tầm 0.027đ/cổ phiếu/tháng.

Có thể bạn chưa biết: Phí mua bán chứng khoán

Kết luận

Như vậy, trên đây là bài viết về Chứng khoán chưa lưu ký là gì? Hy vọng các bạn sẽ có thêm kiến thức về loại chứng khoán này và biết cách thực hiện lưu ký chứng khoán. Từ đó có thể tham gia giao dịch loại chứng khoán này trên thị trường. Chúc các bạn luôn thành công!