Nhu cầu phát triển và quản lý tài sản của nhiều người trở nên thông thoáng hơn khi bỏ qua những hình thức truyền thống như gửi tiết kiệm. Họ bắt đầu lựa chọn đầu tư; chứng khoán là một trong những hình thức đầu tư đang được nhiều người ưu chuộng nhất. Vậy các chủ thể tham gia thị trường chứng khoán được phân định như thế nào? Họ gồm những ai? Là người hay tổ chức? Tất cả sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây.
Đọc thêm: TÌM HIỂU VỀ ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN
Thị trường chứng khoán là gì?
Khái niệm
Thị trường chứng khoán là nơi có thể giao dịch, mua bán; chuyển nhượng những sản phẩm chứng khoán để kiếm lời. Hiện nay thị trường này là nơi mua bán những sản phẩm chứng khoán trung và dài hạn. Trong đó phân chia làm 2 loại là: Thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp.
Thị trường sơ cấp là nơi người mua được những chứng khoán lần đầu từ những người phát hành.
Thị trường thứ cấp là nơi diễn ra hoạt động mua đi bán lại những chứng khoán của thị trường sơ cấp.
Chức năng của thị trường chứng khoán
Sau khi đã hiểu về khái niệm của thị trường chứng khoán; thì chúng ta nên đi vào tìm hiểu thị trường này gồm những chức năng nào?
- Thị trường này có thể giúp huy động vốn đầu tư
- Cung cấp một môi trường đầu tư hợp pháp cho công chúng dù vốn lớn hay nhỏ.
- Tạo tính thanh khoản cho các chứng khoán.
- Đây cũng là môi trường cho chính phủ thực hiện những chính sách kinh tế của mình.
Xem thêm: GIỜ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN
Các chủ thể tham gia thị trường chứng khoán là ai?
Uỷ ban chứng khoán Nhà nước
Uỷ ban chứng khoán Nhà nước được thành lập theo Nghị định số 75/CP ngày 28/1/1996 của Chính phủ. Đây là cơ quan trực thuộc Chính phủ. Có chức năng thực hiện tổ chức và quản lý Nhà nước về chứng khoán; và thị trường chứng khoán quản lý việc cấp phép; đăng ký phát hành và kinh doanh chứng khoán, tổ chức công tác thanh tra; giám sát các hoạt động giao dịch, mua bán chứng khoán,… để đảm bảo thị trường hoạt động ổn định; công bằng và minh bạch.
Bộ máy làm việc của Uỷ ban chứng khoán Nhà nước gồm có:
- Vụ phát triển thị trường
- Vụ quản lý phát hành chứng khoán
- Vụ quản lý kinh doanh chứng khoán
- Vụ quan hệ quốc tế
- Vụ tổ chức cán bộ và đào tạo
- Thanh tra
- Văn phòng
Trung tâm giao dịch chứng khoán TP.HCM
Theo Nghị định 48/1998/NĐ-CP ngày 11/7/1998 của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập Trung tâm giao dịch chứng khoán. Quyết định 128/1988/QĐ-UBCK 5 ngày 1/8/1998 của Chủ tịch Uỷ ban chứng khoán Nhà nước thì Trung tâm giao dịch chứng khoán là đơn vị sự nghiệp có thu trực thuộc Uỷ ban chứng khoán Nhà nước có tư cách pháp nhân; có trụ sở, con dấu và tài khoản riêng.
Trung tâm giao dịch chứng khoán TP.HCM thực hiện các chức năng: tổ chức, quản lý điều hành việc mua bán chứng khoán; quản lý điều hành hệ thống giao dịch chứng khoán và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ việc mua bán chứng khoán, dịch vụ lưu ký chứng khoán; đăng ký chứng khoán, thanh toán bù trừ đối với các giao dịch chứng khoán; công bố thông tin về hoạt động giao dịch chứng khoán; kiểm tra giám sát các hoạt động giao dịch chứng khoán và một số nhiệm vụ khác.
Tham khảo: CÁC SÀN GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN TẠI ĐÀ NẴNG
Tổ chức của Trung tâm giao dịch chứng khoán bao gồm có Ban giám đốc điều hành. Và 8 phòng chức năng:
- Phòng Quản lý giao dịch
- Phòng Đăng ký – Lưu ký – Thanh toán bù trừ
- phòng Quản lý Niêm yết
- Phòng Giám sát thị trường
- Phòng Công bố thông tin
- Phòng Công nghệ tin học
- Phòng Quản lý thành viên
- Phòng Hành chính – Nhân sự
Nhà phát hành
Nhà phát hành chứng khoán là những cá nhân, tổ chức có thể thực hiện huy động vốn thông qua thị trường chứng khoán. Trong đó có thể là tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân, nhà nước….
Đối với chủ thể nhà nước và chính quyền. Uỷ ban chứng khoán nhà nước được thành lập vào ngày 28/1/1996. Nó có vai trò thực hiện chức năng quản lý nhà nước về thị trường chứng khoán và chứng khoán. Họ quản lý tất cả những hành vi như cấp phép, phát hành, đăng ký kinh doanh chứng khoán, thanh tra, giám sát giao dịch…. để đảm bảo sự ổn định, cân bằng và minh bạch.
Bộ máy làm việc có thể kể đến như: Vụ phát triển thị trường, quản lý phát hành chứng khoán, quản lý kinh doanh, quan hệ quốc tế, tổ chức cán bộ và đào tạo, thanh tra, văn phòng.
Đối với chủ thể công ty là nhà phát hành. Các công ty được phép phát hành các cổ phiếu và trái phiếu của công ty mình. Theo quyết định số 04/1998/QĐ-UBCK3 ngày 13/10/1998 của ủy ban chứng khoán nhà nước thì các công ty cổ phần, trách nhiệm hữu hạn sẽ được phát hành chứng khoán. Điều kiện tiên quyết là họ là những tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân, có vốn và hoạch định kinh tế riêng.
Tùy theo vốn điều lệ và loại hình đăng ký kinh doanh mà công ty có thể thực hiện một số nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán như: Môi giới, tự kinh doanh, quản lý doanh mục, bảo lãnh phát hành, tư vấn đầu tư, ….
Techcombank cũng là công ty chứng khoán Ngân hàng Kỹ Thương Việt Nam thuộc ngân hàng Techcombank. Đây là một trong 4 ngân hàng lớn nhất Việt Nam hiện nay. Nên sự tín nhiệm, tin cậy và độ phát triển đáng để các nhà đầu tư lưu ý.
Có thể đăng ký tài khoản tại đây chỉ với vài bứơc đơn giản.
Chủ thể là các tổ chức tài chính. Những tổ chức này đóng vai trò là nhà phát hành các công cụ tài chính như trái phiếu, chứng chỉ thụ hưởng… phục vị cho hoạt động của họ.
Nhà đầu tư
Nhà đầu tư có thể là tổ chức, cá nhân. Và chỉ cần họ là những người thực hiện các giao dịch mua bán chứng khoán trên thị trường.
Đối với nhà đầu tư cá nhân. Hiểu một cách đơn giản chính là cá nhân nào có vốn; tham gia và hoạt động mua bán chứng khoán kiếm lời đều là nhà đầu tư cá nhân. Trên thị trường chứng khoán, nguy cơ đầu tư thua lỗ chiếm tỷ phần vô cùng lớn. Vậy nên những nhà đầu tư cá nhân nên hết sức chú trọng. Tùy vào đặc điểm của mỗi loại thị trường mà nhà đầu tư cá nhân nên điều chỉnh mức độ tham gia phù hợp.
Đối với nhà đầu tư có tổ chức. Đây là những định chế đầu tư thường có những cuộc giao dịch chứng khoán với số lượng lớn trên thị trường. Tổ chức này sẽ gồm nhiều chuyên gia; những người thực hiện việc nghiên cứu thị trường để đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn.
Những nhà đầu tư có tổ chức như ngân hàng; bảo hiểm thường sẽ chọn những đấu thầu tín phiếu và trái phiếu kho bạc. Thị trường bán lẻ trái phiếu thường thông qua những hệ thống ngân hàng thương mại như Techcombank, trung tâm giao dịch chứng khoán.
Những công ty tài chính cũng được phép kinh đầu tư, kinh doanh chứng khoán bằng nguồn vốn của mình để kiếm lợi.
Các tổ chức khác trên thị trường
Kể đến đầu tiên phải là Công ty chứng khoán. Đây là những công ty hoạt động để đảm nhận những nghiệp vụ chính như bảo lãnh phát hành, môi giới, tự kinh doanh, quản lý vốn đầu tư và tư vấn chứng khoán. Để có thể thực hiện điều này, doanh nghiệp cần có giấy phép của cơ quan có thẩm quyền và đảm bảo được nguồn vốn.
Các ngân hàng thương mại. Ngân hàng thương mại ở một số nước có thể sử dụng vốn để làm tăng lợi nhuận thông qua đầu tư chứng khoán. Nhưng các ngân hàng chỉ được đầu tư vào chứng khoán trong những giới hạn nhất định. Một số nước khác, trong đó có Việt Nam là cho phép ngân hàng thành lập công ty con để kinh doanh chứng khoán.
Trong đó phải kể đến Techcom Securities– công ty con thuộc ngân hàng Techcombank. Công ty này luôn duy trì vị trí số 1 với hơn 213.322 tỷ đồng trái phiếu được tư vấn phát hành và phân phối cho các nhà đầu tư đa dạng.
Tiếp đến là cơ quan quản lý nhà nước. Đây là tổ chức liên quan trực tiếp đến thị trường chứng khoán để bảo vệ lợi ích cho các nhà đầu tư và đảm bảo sự hoạt động ổn định của thị trường chứng khoán.
Sở giao dịch chứng khoán. Nơi này tồn tại để phục vụ các hoạt động giao dịch và ban hành những quy định về hoạt động chứng khoán phù hợp với quy định.
Kế tiếp là hiệp hội nhà kinh doanh chứng khoán. Đây là một tổ chức tự quản, thức hiện một số tính năng để bảo vệ lợi ích cho các thành viên, công ty hoạt động trong ngành chứng khoán. Tính năng nổi bật phải kể đến như: Khuyến khích hoạt đầu tư kinh doanh, điều tra và giải quyết tranh chấp, hợp tác với chính phủ và nhiều cơ quan để giải quyết các vấn đề tác động đến chứng khoán.
Tổ chức lưu lý và thanh toán bù trừ chứng khoán tồn tại để tiếp nhận, lưu trữ các nghiệp vụ thanh toán bù trừ cho các giao dịch chứng khoán.
Công ty dịch vụ máy tính chứng khoán là tổ chức phục vụ cho các giao dịch chứng khoán. Những công ty này chỉ xuất hiện khi thị trường chứng khoán đã phát triển đến một mức độ nhất định và đi vào tự động hóa.
Xem thêm CÁCH CHƠI THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
Các tổ chức tài trợ chứng khoán. Đây là các tổ chức được thành lập nhằm khuyến khích, mở rộng và tăng trưởng cho thị trường chứng khoán.
Cuối cùng phải kể đến là công ty đánh giá hệ số tín nhiệm. Nó tồn tại với chức năng đánh giá năng lực thanh toán cả vốn lẫn lãi để các nhà đầu tư cân nhắc đưa ra quyết định đầu tư.
Các tổ chức phụ trợ khác
Bên cạnh các chủ thể nêu ở trên, tham gia thị trường chứng khoán Việt Nam còn có các tổ chức phụ trợ khác như: các tổ chức lưu ký; thanh toán bù trừ, các tổ chức kiểm toán…
Thành viên lưu ký của Trung tâm giao dịch chứng khoán bao gồm các công ty chứng khoán; ngân hàng thương mại đủ điều kiện được Uỷ ban chứng khoán Nhà nước cấp giấy phép hoạt động lưu ký chứng khoán. Hiện nay, Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam được chọn là ngân hàng chỉ định thanh toán.
Trên đây là các chủ thể tham gia thị trường chứng khoán mà chúng tôi đã liệt kê chi tiết. Nếu bạn đang có ý định bước chân vào thị trường đầu tư chứng khoán thì đây chính là bài viết “khai màn” mà bạn cần biết.
Bài viết liên quan: