Trên thị trường chứng khoán, tâm lý các nhà đầu tư luôn chi phối rất lớn đến mức độ ổn định của thị trường. Đây là nhân tố chủ chốt gây ra các cuộc hoảng loạn thị trường. Khiến cho việc triển khai các chính sách kinh tế vĩ mô luôn gặp rất nhiều khó khăn. Vậy Tâm lý nhà đầu tư trong thị trường chứng khoán thường gặp là gì? Hãy tham khảo bài viết sau.
Đặc điểm tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam
Có thể hiểu nhà đầu tư là người thực hiện các hoạt động đầu tư trên những phân khúc thị trường khác nhau, dưới các hình thức khác nhau nhằm thu được các lợi ích theo kỳ vọng. Nhà đầu bao hàm cả nhà đầu tư tổ chức và nhà đầu tư cá nhân. Trong mỗi nền kinh tế, nhà đầu tư có vai trò rất quan trọng. Họ là người khai phá các cơ hội đầu tư trong nền kinh tế, giúp bổ sung nguồn lực cho đầu tư phát triển. Từ đó giúp thúc đẩy nền kinh tế – xã hội phát triển.
Tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán là sự phản ánh thái độ của họ trước các diễn biến của thị trường. Bất cứ diễn biến nào của thị trường đều tác động tức thời đến diễn biến tâm lý của nhà đầu tư.
Bài viết tham khảo: CHỨNG KHOÁN VÀ NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT
Tâm lý nhà đầu tư trong thị trường chứng khoán thường mắc phải
Tâm lý là sự phản ánh chuẩn xác về thái độ của nhà đầu tư trước các diễn biến của thị trường chứng khoán. Hiện nay có rất nhiều tâm lý có thể ảnh hưởng đến hành vi và dự định của nhà đầu tư. Trong đó, một số tâm lý sai lầm phổ biến khi đầu tư chứng khoán gồm:
Tâm lý đám đông
Tâm lý đám đông (hay tâm lý bầy đàn) được dùng để chỉ sự bắt chước lẫn nhau của một nhóm các nhà đầu tư dẫn đến những hành động, quyết định theo đám đông. Hành vi của mỗi nhà đầu tư cá nhân trong đám đông chịu sự tác động và điều chỉnh từ những nhà đầu tư khác. Không những thế, loại tâm lý này được thể hiện ở khía cạnh không hành động ngược lại đám đông bất chấp thông tin mà mình có. Tâm lý đám đông tồn tại trong bất cứ một thị trường nào, không riêng gì thị trường chứng khoán. Hành vi theo đám đông xuất phát từ nhiều nguyên nhân:
- Kinh nghiệm ít
- Tính chuyên nghiệp chưa cao
- Thiếu thông tin vĩ mô đáng tin cậy trên thị trường chứng khoán.
Tâm lý quá tự tin
Tự tin thái quá là hành vi tâm lý trong đầu tư chứng khoán phổ biến nhất. Nó có thể che mờ đi lý trí của bạn khi dự đoán kết quả của đầu tư. Nhà đầu tư khi quá tự tin thường sẽ không quan trọng việc đa dạng hóa danh mục. Cũng chính vì thế, họ dễ dàng bị ảnh hưởng bởi các biến động của định giá cổ phiếu cũng như thị trường chung.
Tâm lý tư duy chắp vá
Tư duy chắp vá cũng là một tâm lý đầu tư chứng khoán có liên quan đến sự tự tin thái quá của nhà đầu tư. Ví dụ như, vào ban đầu, bạn đưa ra quyết định đầu tư dựa trên những thông tin có sẵn. Nhưng sau đó, bạn lại nhận được thông tin khác có ảnh hưởng đến dự đoán ban đầu.
Tuy nhiên, thay vì bắt đầu phân tích điều mới, bạn chỉ lại chăm chú vào việc chỉnh sửa lại các phân tích cũ. Lúc này, bạn đang tư duy theo lối mòn, phân tích một cách chắp vá. Điều này không giúp bạn phản ánh được đầy đủ từ các thông tin mới. Đây cũng chính là nguyên nhân chủ yếu khiến các nhà đầu tư bị rối bời với những thông tin mới.
Bài viết tham khảo: TÂM LÝ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN
Tâm lý giảm thiểu hối tiếc
Ví dụ, khi bạn bán cổ phiếu với mức lợi nhuận kỳ vọng là 20% và sau đó giá lại tiếp tục tăng. Lúc này, bạn sẽ bắt đầu tự nhủ với bản thân rằng: “Nếu biết sẽ tăng thế này tôi đã đợi tiếp chứ không bán làm gì. Tiếc thật!”
Hoặc ngược lại, cổ phiếu của bạn đang giảm điểm. Bạn phải trải qua thời gian nhanh chóng bán tháo để ngăn chặn sự thua lỗ.
Kết quả của giao dịch trong quá khứ thường sẽ có ảnh hưởng trực tiếp tới cách thức giao dịch của bạn trong tương lai. Tất cả những hối tiếc trên sẽ làm cho bạn thấy khó chịu và ức chế. Do đó, bạn nên tránh đầu tư tập trung hoặc cân nhắc thận trọng để tránh đưa ra các quyết định hối tiếc.
Tâm lý khung phụ thuộc
Mức độ rủi ro của bạn được xác định dựa trên hoàn cảnh tài chính cá nhân, giới hạn thời gian đầu tư hay số vốn đã rót vào. Khung phụ thuộc là khái niệm đề cập đến xu hướng thay đổi khả năng chịu rủi ro dựa trên xu thế chung của thị trường.
Ví dụ: Nếu bạn không muốn chịu rủi ro cao khi thị trường đi xuống thì bạn cũng phải sẵn sàng chịu rủi ro cao hơn lúc thị trường bắt đầu tăng điểm.
Tâm lý sợ thua lỗ
Đối với các nhà đầu tư, tiền chính là những đứa con tinh thần quý giá. Do đó, không một ai thích cảm giác thua lỗ và mất tiền cả! Tuy nhiên, việc ác cảm với sự thua lỗ có thể dẫn bạn đến những khoản tổn thất nặng nề hơn.
Ví dụ, một trong số các khoản đầu tư của bạn có thể giảm 20-25% vì lý do tốt. Lúc này, quyết định phổ biến là quên đi thua lỗ ấy và tiếp tục đầu tư. Tuy nhiên, bạn lại không thể làm cho giá chứng khoán tăng trở lại.
Và những suy nghĩ tiếp theo sẽ rất nguy hiểm. Bởi nó thường dẫn đến những tổn thất nặng nề khác. Hành động này cũng như các “con bạc” cố gắng cược những khoản tiền lớn với hy vọng gỡ gạc lại số vốn đã mất.
Tâm lý cơ chế phòng thủ
Thông thường, các nhà đầu tư thường hình thành một tâm lý chung là cơ chế phòng thủ. Đôi khi, các khoản đầu tư bị thua lỗ, bạn sẽ nghĩ rằng đó không phải lỗi của bản thân mình. Suy nghĩ này được hình thành vì bạn đang quá là tự tin.
Từ sự tự tin thái quá ấy, nó sẽ tạo cho bạn một cơ chế phòng thủ dành cho bản thân. Nhà đầu tư sẽ không chịu nhận lấy khuyết điểm của mình mà bắt đầu đổ lỗi do thị trường…
Bài viết tham khảo: CÁCH LẬP KẾ HOẠCH TÀI CHÍNH CÁ NHÂN
Các nhân tố chi phối tâm lý nhà đầu tư
Thứ nhất, năng lực của nhà đầu tư hạn chế
Năng lực của nhà đầu tư có thể được nhìn nhận trên hai góc độ. Trình độ chuyên môn và kinh nghiệm đầu tư.
Mặc dù các nhà đầu tư trên thị trường tài chính có trình độ học vấn cao. Nên về nguyên lý thì xu hướng họ sẽ tham gia nhiều hơn vào các hoạt động đầu tư trên thị trường tài chính. Tuy vậy, do ít kinh nghiệm đầu tư trên thị trường tài chính. Nên cũng là rào cản đối với các nhà đầu tư tham gia vào các hoạt động đầu tư tài chính. Cũng có nghĩa là một khi các nhà đầu tư mặc dù có trình độ cao nhưng chưa có nhiều kinh nghiệm đầu tư vào thị trường tài chính thì diễn biến các hoạt động đầu tư sẽ rất khó lường. Đe dọa sự ổn định đối với thị trường chứng khoán.
Thứ hai, độ tuổi của nhà đầu tư cao
Kết quả khảo sát của Nguyễn Đức Hiển (2012) cũng chỉ ra rằng. 3% nhà đầu tư có độ tuổi dưới 25; 33% có độ tuổi từ 25-35; 56% có độ tuổi từ 36-55; 8% có độ tuổi trên 55. Có nghĩa là đa phần nhà đầu tư trên thị trường của Việt Nam ở độ tuổi khá cao. Điều này có ảnh hưởng rất lớn đến vấn đề phân bổ tài khoản đầu tư.
Thứ ba, nhà đầu tư chủ yếu là nam giới
Các nhà đầu tư trên thị trường chủ yếu vẫn là nam giới. Chiếm tỷ lệ lên tới 65% tổng các nhà đầu tư trên thị trường. Các nghiên cứu cho thấy nam giới thường có mức độ tự tin trong đầu tư cao hơn nữ giới. Tuy vậy, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng mức độ thành công trong các giao dịch của nữ giới thường cao hơn so với nam giới. Điều này có nghĩa là tỷ trọng nam giới hoạt động đầu tư trên thị trường chứng khoán càng cao thì mức độ thất bại trong các hoạt động đầu tư càng lớn.
Bài viết tham khảo: 4 CUỐN SÁCH QUẢN LÝ TIỀN BẠC GIÚP BẠN THỊNH VƯỢNG TRƯỚC TUỔI 40
Một vài chiến lược để khắc phục tâm lý nhà đầu tư trong thị trường chứng khoán
- Đừng ra quyết định đầu tư khi chỉ dựa vào một ít dữ liệu, những báo cáo sơ sài, hay các thông tin từ người khác. Và luôn sẵn sàng với tình huống xấu xảy ra. Bởi đơn giản không có điều gì là không thể xảy ra.
- Trong quá trình phân tích cổ phiếu, nên đánh giá cả điều tích cực lẫn tiêu cực để có cái nhìn khách quan hơn. Tránh tình trạng chỉ nhìn thấy cái tốt của cổ phiếu đó.
- Thực hiện thói quen ghi nhật ký đầu tư, hay một vài ghi chú hàng tuần hay thậm chí hàng ngày. Để có thể xem lại những lần thất bại hay thành công trong quá khứ.
- Việc định giá cổ phiếu phụ thuộc vào các dự báo, giả định. Vì thế hãy chiết khấu các giả định đó.
- Sử dụng các công cụ xu hướng, đà tăng trưởng và hệ thống chỉ báo thị trường.
Như vậy, bài viết trên đã chia sẻ một số Tâm lý nhà đầu tư trong thị trường chứng khoán. Đây là chìa khóa để các nhà đầu tư nắm bắt và giành lấy lợi thế, thu về nhiều lợi nhuận cho bản thân. Hy vọng những thông tin trên sẽ bổ ích cho mọi người trong việc đầu tư chứng khoán của mình. Chúc các bạn thành công!
Bài viết tham khảo: