Như chúng ta đã biết các nền kinh tế trong thị trường luôn biến động thường xuyên. Vậy nên, bất cứ một nỗ lực nào đến từ phía chính phủ sử dụng để bình ổn kinh tế đều được xếp vào chính sách ổn định. Trong đó, chính sách tài khóa là công cụ hữu ích được nhà nước đưa ra với mục tiêu cải thiện tình hình kinh tế. Chính vì vậy, chính sách này có tác động rất lớn tới nền kinh tế của một quốc gia.
Và trong bài viết hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết hơn về Chính sách tài khóa thắt chặt là gì? Vai trò, công cụ của chính sách này trong nền kinh tế nhé.
Chính sách tài khóa là gì?
Chính sách tài khóa (Fiscal Policy) là công cụ được Chính phủ đưa ra với mục đích điều hành nền kinh tế trong nước. Khi này, Chính phủ sẽ tiến hành điều chỉnh thuế suất cũng như các khoản chi tiêu để đạt được các mục tiêu vĩ mô. Ví dụ như giúp tăng trưởng kinh tế hoặc tạo ra thêm các việc làm trong xã hội, giúp bình ổn giá hàng tiêu dùng,…
Đọc thêm: CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÀ GÌ?
Vai trò của chính sách tài khóa là gì?
Chính sách tài khóa giữ một vai trò cực kỳ quan trọng trong toàn bộ nền kinh tế vĩ mô. Đó là:
- Đây là công cụ để điều tiết nền kinh tế của Chính phủ thông qua thuế và chính sách chi tiêu mua sắm. Nếu trong điều kiện bình thường, chính sách tài khóa dùng để tác động cho tăng trưởng kinh tế. Còn khi nền kinh tế phát triển quá mức; hay bị suy thoái thì nó lại là công cụ đưa nền kinh tế về trạng thái cân bằng nhất.
- Về mặt lý thuyết thì chính sách tài khóa là một công cụ để khắc phục thất bại của thị trường. Đồng thời phân bổ các nguồn lực có hiệu quả thông qua việc thực thi chính sách chi tiêu của chính phủ và thuế.
- Chính sách tài khóa là công cụ phân phối, tái phân phối tổng sản phẩm quốc dân. Mục tiêu của chính sách tài khóa sẽ làm để điều chỉnh phân phối thu nhập, tài sản, cơ hội hoặc rủi ro có nguồn gốc từ thị trường. Có nghĩa nó sẽ tạo lập sự ổn định về mặt xã hội để tạo nên môi trường ổn định hơn cho việc tăng trưởng và đầu tư.
- Chính sách tài khóa sẽ hướng đến mục tiêu tăng trưởng, định hướng phát triển. Dù là tăng trưởng trực tiếp hay gián tiếp thì tất cả cũng là mục tiêu cuối cùng của chính sách tài khóa.
Chính sách tài khóa thắt chặt là gì?
Chính sách tài khóa thắt chặt hay chính sách tài khóa thu hẹp là khi Chính phủ giảm chi tiêu công và tăng thuế. Lúc này, tổng cầu sẽ giảm, dẫn đến thu nhập quốc dân giảm, giảm sự tăng trưởng kinh tế và giảm lạm phát.
Hay có thể hiểu đơn giản, vai trò của chính sách tài khóa thắt chặt là khi Chính phủ giảm chi tiêu công –> Kinh tế tăng trưởng chậm lại + Tăng thuế lên cao –> Người dân có ít tiền hơn –> Thị trường sẽ sản xuất hàng hóa ít hơn (cầu giảm thì cung giảm để trở về trạng thái cân bằng –> kiểm soát lạm phát).
Tham khảo: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC LÀ GÌ?
Chính sách tài khóa thắt chặt của Việt Nam
Giai đoạn 2009 – 2010
Đây là giai đoạn mà nước ta với nền kinh tế “mới” nên cũng chịu tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Điều đó đã gây nên áp lực lạm phát căng thẳng cùng với nguy cơ trong hệ thống tín dụng (chính sách thắt chặt tiền tệ).
Bên cạnh đó, ngân sách nhà nước thiếu ổn định, lạm phát đã phần nào được kiềm chế. Tuy nhiên, vẫn có nguy cơ gia tăng, lao động mất việc làm, suy thoái bắt đầu xuất hiện.
Trước tình hình đó nhà nước đã đề ra nhiều nhóm mục tiêu cần thực hiện để cải thiện tình hình như: Thúc đẩy sản xuất, kinh doanh và đẩy mạnh xuất khẩu; kích cầu đầu tư và tiêu dùng, thực hiện chính sách tài khóa, tiền tệ linh hoạt và hiệu quả; đảm bảo an sinh xã hội, tổ chức điều hành và thực hiện các nhóm giải pháp quyết liệt, linh hoạt, kịp thời và phù hợp với tình hình mới…
Trong kế hoạch đối phó với lạm phát năm 2010, đã có sự phối kết hợp tốt hơn giữa công cụ tiền tệ và công cụ tài khoá. Chính sách tài khoá của năm 2010 được cho là có sự “thu” lại nhất định. Chính sách này đã hỗ trợ cho các chính sách tiền tệ theo hướng thắt chặt tín dụng, đảm bảo hiệu quả cao hơn. Và nhờ vậy, ưu tiên hàng đầu của Chính phủ là chống lạm phát có vẻ như sẽ không còn nhiều khó khăn, vất vả như mấy năm qua.
Giai đoạn 2010 – 2020
Trong bối cảnh tốc độ tăng trưởng được phục hồi; thế nhưng lại đi kèm với lạm phát ở mức cao, đồng tiền mất giá; tập trung kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội là mục tiêu, nhiệm vụ cấp bách được xác định tại Nghị quyết số 11/2011/NQ-CP của Chính phủ ngày 24/2/2011. (Về những giải pháp chủ yếu tập trung kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội).
Để kiềm chế lạm phát, Chính sách tài khóa đã được điều chỉnh theo hướng cắt giảm đầu tư công, giảm bội chi ngân sách nhà nước (NSNN). Các giải pháp cụ thể đó là:
- Tăng thu NSNN từ 7-8% so với dự toán ngân sách năm 2011
- Tiết kiệm thêm 10% chi thường xuyên
- Giảm bội chi NSNN năm 2011 xuống dưới 5% GDP
- Không ứng trước vốn NSNN, vốn trái phiếu chính phủ (TPCP) năm 2012 cho các dự án, trừ các dự án phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai cấp bách
- Không kéo dài thời gian thực hiện các khoản vốn đầu tư từ NSNN, TPCP kế hoạch năm 2011…
Chính sách tiền tệ cũng được điều hành thận trọng, chặt chẽ với các biện pháp cụ thể:
- Tăng lãi suất cơ bản từ 8% lên 9% trong tháng 5/2010. Và tiếp tục duy trì đến quý I/2014
- Giảm tăng trưởng cung tiền năm 2011 xuống còn khoảng 15 – 16%; mức tăng tín dụng xuống dưới 20%
- Điều chỉnh tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với tiền gửi bằng USD
- Điều chỉnh tỷ giá và thu hẹp biên độ dao động từ 3% xuống 1% từ ngày 11/2/2011… Theo đó, tăng trưởng tín dụng đã giảm còn 14,7% năm 2011, tăng trưởng M2 cũng giảm còn 12,07%.
Tìm hiểu thêm: MỤC TIÊU CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ
Một số giải đáp về chính sách tài khóa thắt chặt
- Chính sách tài khóa và tiền tệ thắt chặt sẽ làm cho?
Chính sách tài khóa và tiền tệ thắt chặt sẽ làm cho giảm chi tiêu công và tăng thuế; tổng cầu sẽ giảm, dẫn đến thu nhập quốc dân giảm, giảm sự tăng trưởng kinh tế và giảm lạm phát.
- Chính phủ thực hiện chính sách tài khóa thắt chặt khi?
Chính sách tài khóa thắt chặt được sử dụng khi lạm phát tăng cao.
- Chính sách tài khóa và tiền tệ thắt chặt sẽ làm cho đường tổng cầu?
Đường tổng cầu sẽ giảm xuống.
Chính sách tài khóa thắt chặt với 2 công cụ chính là giảm chi tiêu công, tăng thu thuế từ đó giảm lạm phát chung nên nó có vai trò vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế. Trên đây là những thông tin về chính sách tài khóa và chính sách tài khóa thắt chặt mà mình muốn cung cấp thêm cho bạn. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết!
Bài viết tham khảo: